Bối cảnh hiện tại

Mô hình CLMM không phải là mới nhưng gần đây nhiều nhà đầu tư đã kiếm được khoản lợi nhuận lớn từ sự kiện airdrop ARB của Arbitrum bằng cách ghép cặp thanh khoản trên Uniswap V3 và Trader Joe tại thời điểm nhận airdrop, chính vì vậy TVL của JOE trên Arbitrum đã tăng vọt sau ngày 23/03/2023 (ngày ARB chính thức niêm yết). Token JOE của dự án theo đó cũng đã đạt mức lợi nhuận ~250% trong tháng 3 vừa qua, càng làm thu hút sự chú ý đến lĩnh vực này.

• Gần đây Uniswap họ đã công khai mã nguồn của họ sau 2 năm phát triển, cho phép deverlopers có thể triển khai phiên bản của riêng họ, dự kiến sẽ có một mùa Fork Season cho thị trường DeFi.
• Rất nhiều AMM đang dần chuyển mình sang cơ chế thanh khoản tập trung (CLMM) thay cho dạng Pool2 truyền thống để giải quyết các vấn đề tối ưu thanh khoản mà nền tảng sở hữu.

CLMMs là gì?

CLMM viết tắt của Concentrated Liquidity Market Maker – Thanh khoản tập trung, được hiểu là trong đó thanh khoản được tập trung trong một phạm vi giá tùy chỉnh, nghĩa là Liquidity Provider có thể tùy chỉnh thanh khoản của họ được sử dụng ở phạm vi giá nào. Nó được coi là một bản nâng cấp vượt trội so với các AMM DEX hiện tại. Điều này cho phép các LP sử dụng vốn linh hoạt hơn dựa trên dự đoán của họ về phạm vi giao dịch.

Phía trên sự khác nhau giữa Uni v2(mô hình cung cấp thanh khoản truyền thống) và Uni v3(CLMM). Trên Uni v2 khi anh em cung cấp thanh khoản của cặp token nào đó, nghĩa là anh em cung cấp thanh khoản trên toàn bộ phạm vi giá hiểu là (0,+∞). Còn đối với Uni v3 anh em sẽ tùy chỉnh khoảng giá cung cấp thanh khoản (pa,pb), nếu giá chỉ chạy trong khoảng này, anh em sẽ nhận được phí.

Ví dụ cho mọi người dễ hiểu: A & B đều cung cấp cặp ETH/ USD. Giá ETH hiện tại đang ở khoảng 1500$

• A có 1000$ cung cấp với hình thức cung cấp thanh khoản thông thường(Như UniSwap v2 – cung cấp thanh khoản trên toàn bộ phạm vi giá): 500 USD & 0.33 ETH
• B có 1000$ cung cấp với hình thức thanh khoản tập trung(CLMM) và chỉ dùng 200$ cung cấp trong phạm vi giá ETH trong khoảng (1000,2000) với 100 USD & 0.06 ETH.

Nếu giá ETH luôn trong khoảng này thì B vẫn nhận được số tiền cung cấp thanh khoản như A hoặc có thể hơn và chỉ với số vốn bằng 1/5. Số tiền còn lại B có thể dùng để làm việc khác

Ngoài ra nếu chẳng may nếu gặp rủi ro: bị hack hoặc giá token bị dump quá mạnh thì rủi ro của B chỉ bằng 1/5 của A

CLMM giúp giải quyết vấn đề gì?

Khi anh em tham gia giao dịch trong pool thanh khoản truyền thống, trader sẽ gặp phải mức trượt giá cao khá cao.

⇒ Điều này là do sự phân bổ chưa tối ưu của pool thanh khoản truyền thống.

CLMM được thiết kế để giải quyết vấn đề này bằng cách tập trung thanh khoản của nhà cung cấp thanh khoản vào một phạm vi giá cụ thể. Cụ thể, CLMM cho phép các nhà cung cấp thanh khoản tạo một “khoảng giá” bao gồm các mức giá xung quanh giá hiện tại của cặp token mà họ muốn cung cấp thanh khoản.

Khi anh em thực hiện giao dịch, nếu giá được yêu cầu nằm trong phạm vi giá đó, giao dịch sẽ được thực hiện với phí trượt giá thấp hơn. Nếu giá nằm ngoài phạm vi giá đó, giao dịch sẽ được chuyển đến nhóm thanh khoản thông thường lúc đó trader phải chịu sự trượt giá cao hơn.

Do đó, CLMM cho phép các nhà cung cấp thanh khoản tập trung thanh khoản của họ trong một phạm vi giá cụ thể, tối ưu hóa việc sử dụng vốn và giảm thiểu rủi ro. Ngoài ra, CLMM cho phép các nhà cung cấp thanh khoản cung cấp thanh khoản cho nhiều cặp token, không chỉ tập trung vào một cặp token duy nhất như trên Uniswap V2.

Hiện tại, các dự án AMM khi chuyển sang mô hình Thanh khoản tập trung có xu hướng tích hợp các dự án trong mảng LP Strategies (có thể kể đến một số cái tên như @GammaStrategies và @traderjoe_xyz) để cung cấp và hỗ trợ người dùng cũng như khuyến khích người dùng cung cấp thanh khoản.

=> Điều này cũng được chứng minh khi TVL của cả GAMMA – Trader_Joe ) đều đang tăng trưởng rất tốt.

Lợi ích và hạn chế khi áp dụng CLMM

Lợi ích

• Tối ưu hóa vốn: Với tính thanh khoản tập trung, các nhà cung cấp thanh khoản có thể chọn tập trung thanh khoản của họ, giúp sử dụng vốn hiệu quả hơn. Điều này có nghĩa là các nhà cung cấp thanh khoản có thể kiếm được nhiều phí hơn với ít vốn hơn.

• Giảm thiểu rủi ro khi cung cấp thanh khoản: Bằng cách tập trung thanh khoản, các nhà cung cấp thanh khoản có thể quản lý tốt hơn mức độ rủi ro của họ trước những biến động giá. Điều này làm giảm nguy cơ thua lỗ tạm thời, xảy ra khi giá của token thay đổi đáng kể trong thời gian thanh khoản được cung cấp.

• Linh hoạt: Với khả năng tập trung thanh khoản, nhà cung cấp thanh khoản có thể đa dạng hóa chiến lược cung cấp thanh khoản: chọn phạm vi giá để cung cấp thanh khoảng, cũng như token nào dùng để cung cấp thanh khoản.
• Đối với trader: Việc sử dụng thanh khoản tập trung sẽ giúp các trader tránh việc trượt giá cao, giúp tối ưu lợi nhuận hơn

Hạn chế

• Người cung cấp LP cần theo dõi và quản lý thanh khoản để điều chỉnh chiến lược hợp lý
• Vẫn chưa giảm thiểu triệt để được tổn thất tạm thời.

Các dự án sử dụng CLMM

Uniswap có đã ra mắt CLMM đầu tiên trong Uni V3 của mình vào 5/5/2021, tuy nhiên thời điểm đó còn mới và chỉ có một số AMM bên Solana áp dụng nhưng bùng nổ. Gần đây nó nổi lên khi khá nhiều AMM đang áp dụng tạo ra hiệu quả vượt trội.

Trader Joe

Trader Joe đã triển khai CLMM từ cuối năm ngoái nhưng không nhận được nhiều sự chú ý vì lúc bấy giờ dự án vẫn chỉ hoạt động ở Avalanche. Tuy nhiên thì đầu năm nay, Trader Joe đã có bước đi khôn ngoan khi chọn Arbitrum làm điểm dừng chân tiếp theo để đón dòng tiền đổ về từ thị trường. Một điểm may mắn hơn nữa khi mô hình LB được chứng mình hiệu quả sử dụng vốn sau sự kiện airdrop Arbitrum vừa rồi.

Sắp tới họ sẽ ra mắt mô hình Auto-Pool (tự động hóa thanh khoản cho người dùng), mô hình thanh khoản tập trung kết hợp Order-book và Fee share về cho người sở hữu token JOE.

Link dự án: https://traderjoexyz.com/

Steakhut Finance

Steakhut Finance là nền tảng quản trị thanh khoản cho Liquidity Book của TraderJoe. Dự án này sẽ tự động quản lý, điều khiển khoản giá, tự động cộng dồn lãi vào số vốn đầu tự của nhà cung cấp thanh khoản. Hiện SteakHut đang mở rộng sang Arbitrum và nhiều nền tảng khác sắp tới.

Link dự án: https://app.steakhut.finance/

Gamma Strategies (GAMMA)

Gamma Strategies là nền tảng quản lý thanh khoản ban đầu được xây dựng cho người dùng của Uniswap V3. Thay vì phải tính toán vùng giá, khoản fee sẽ nhận, tổn thất tạm thời,.. Gamma sẽ giúp người dùng quản lý, điều chỉnh và tái đầu tư vào lượng vốn bỏ ra.

Gamma cũng phát triển mạnh mẽ hơn khi hỗ trợ quản lý thanh khoản cho các sàn DEX chuyển mình từ Pool2 truyền thống sang CLMM như: Uniswap, Quickswap, Zyberswap.

Link dự án: https://www.gamma.xyz/

Unipilot

Tương tự Gamma Strategies, Unipilot cũng là một nền tảng tự động hóa quản lý thanh khoản xây dựng trên Uniswap V3. Unipilot giúp người dùng quản lý thanh khoản và giữ nó trong phạm vi tối ưu để họ không còn cần phải dự đoán phạm vi giá tốt nhất cũng như không phải trả phí gas để duy trì vị thế hoạt động, giúp mang trải nghiệm tốt hơn và tiềm năng mang lại lợi nhuận cao hơn cho LP. 

Link: https://unipilot.io/

MaiaDAO

MaiaDAO là dự án đã xây dựng một hệ sinh thái trên Layer 2 Metis, gần đây họ đã công bố whitepaper mới với các sản phẩm được cải tiến như sau:

• Hermes V2: Mô hình ve(3,3) được xây dựng trên Uniswap V3
• Talos: Nền tảng hỗ trợ tự động hóa thanh khoản cho Uniswap V3
• Ulysses: Giao thức tạo lập thanh khoản đa chuỗi sử dụng công nghệ Omnichain
• MaiaDAO: Giao thức mẹ của cả hệ sinh thái bên cạnh đó đóng vai trò là Convex-type cho Hermes Protocol

Link dự án: https://maiadao.io/

Bunni Protocol

Bunni là giao thức xây dựng mô hình Curve Wars trên thanh khoản của Uniswap. Ngoài việc là một Yield Boosting, Bunni còn tự động hóa việc quản lý thanh khoản và cộng dồn phần thưởng cho người cung cấp. Có thể nói, Bunni Protocol là sự kết hợp Giữa Uniswap, Balancer và Curve Finance.

Link dự án: https://bunni.pro/

Arrakis Finance

Đây là nền tảng tương tự Gamma Strategies và Unipilot. Tuy nhiên, Arrakis đã raise được 4M$ từ UniswapLabsVC, Accel, 0xPolygon, robotventures và alphanonce.

Hiện tại Arrakis chưa có token, bạn có thể theo dõi và cung cấp thanh khoản trên nền tảng này để có cơ hội nhận airdrop.

Link dự án: https://www.arrakis.finance/

Các chiến lược có thể áp dụng trên CLMM?

• Đa dạng hóa chiến lược cung cấp thanh khoản: Thay vì dùng hết tài sản của mình trong mô hình truyền thống bạn có thể chia thanh khoản làm nhiều phần, cũng có khá nhiều người chơi tập trung thanh khoản ở mức giữa, thay vào đó các bạn có thể chọn những phần ở ngoài rìa. Khi giá dao động mạnh, những người cung cấp thanh khoản ở phần rìa, số phí nhận lại sẽ khá cao.
• Đa dạng hóa danh mục cung cấp thanh khoản: Bạn có thể chia nhỏ cung cấp hiều cặp thanh khoản thay vì 1 cặp, tránh sự rủi ro xảy ra.

Dự đoán

• Sự phát hành mã nguồn mở của Uni v3 sẽ kích hoạt hiệu ứng sắp tới khi các Uni Fork ra đời
• Một số dự án làm về mảng Liquidity sẽ được hưởng lợi rất lớn, họ khó có thể bỏ qua mô hình này.
• Sẽ là đòn bẩy mạnh giúp các dự án áp dụng LP vào Farming.

Kết luận

Nhìn chung, bối cảnh giao dịch phi tập trung đang ngày càng phát triển, với các nền tảng và tính năng mới xuất hiện thường xuyên. Sẽ rất thú vị khi xem những phát triển của mô hình này trong thế giới Defi. Trong tương lai, mô hình này có thể sẽ phổ biến hơn nữa do tính hiệu quả mà chúng mang lại.