Oracle trong web3 là gì?
Oracle có thể hiểu là nguồn cấp dữ liệu, là các dịch vụ của bên thứ ba cung cấp cho các hợp đồng thông minh những thông tin từ thế giới bên ngoài. Oracle đóng vai trò là cầu nối trung gian giữa Blockchain và thế giới bên ngoài.
Oracle đóng vai trò là cầu nối giữa on-chain và off-chain (hay giữa các smart contract và thế giới bên ngoài). Oracle cung cấp dữ liệu từ thế giới thực cho các hệ sinh thái Web 3.0 bao gồm: dữ liệu giá, thanh toán online, nhiệt độ từ cảm biến, kết quả của các giải đấu thể thao,…
Ví dụ:
Giá là một trong những dữ liệu mà Oracle cung cấp. Với một số nền tảng lending, họ cần phải biết chính xác giá của một token để định giá token đó trong việc vay/cho vay và thanh lý tài sản. Nhiệm vụ của Oracle lúc này sẽ tổng hợp giá từ nhiều sàn giao dịch khác nhau. Sau đó gởi đến nền tảng lending đó. Quá trình này sẽ được thực hiện liên tục để đảm bảo tính minh bạch và chính xác của dữ liệu.
Đọc thêm: Chainlink là gì? Oracle tiềm năng nhất thời điểm hiện tại?
Tại sao lại cần đến Oracle?
Các Blockchain và hợp đồng thông minh không thể truy cập dữ liệu bên ngoài Blockchain. Tuy nhiên, một số thoả thuận hợp đồng yêu cầu phải có thông tin liên quan từ thế giới bên ngoài để thực thi các thoả thuận đó.
Đây là lúc cần đến các Oracle, vì chúng cung cấp một liên kết giữa dữ liệu ngoài chuỗi (off-chain) và dữ liệu trên chuỗi (on-chain). Các Oracle có vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái Blockchain vì chúng mở rộng phạm vi hoạt động của các hợp đồng thông minh. Nếu không có các Oracle,khả năng sử dụng của các hợp đồng thông minh bị hạn chế vì chúng chỉ có quyền truy cập vào dữ liệu từ trong mạng lưới của chúng.
Một lưu ý quan trọng đó là các Oracle không phải là nguồn dữ liệu mà là một lớp để truy vấn, xác minh và xác thực các nguồn dữ liệu từ bên ngoài, sau đó chuyển tiếp thông tin đó đi. Dữ liệu mà các Oracle truyền đi có thể ở dưới nhiều dạng: thông tin giá cả, việc thanh toán đã hoàn thành hay nhiệt độ được đo bằng cảm biến…
Có nhiều loại Oracle khác nhau, tuy nhiên, cách thức hoạt động của một Oracle trên Blockchain hoàn toàn phụ thuộc vào mục đích mà nó được thiết kế.
Tầm quan trọng của Oracle
Thế kỷ 21 với sự bùng nổ của Big data và AI, Oracle là một phần không thể thiếu khi đóng vai trò là cầu nối dữ liệu cho các blockchain và truy xuất tương tác với thế giới bên ngoài. Các blockchain sử dụng Oracle sẽ có khả năng mở rộng cao và linh hoạt hơn. Ngoài ra, các ứng dụng phi tập trung sử dụng Oracle sẽ kết nối được với hầu hết các API để dễ dàng thu thập, xác minh dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, ví dụ:
- Dữ liệu biến động giá của các đồng token/coin để đảm bảo tính công bằng và chính xác trong các giao dịch vay/cho vay, thanh lý tài sản
- Tỷ giá hối đoái cho các thị trường OTC
- Tỷ lệ thế chấp và thanh khoản cho các sàn giao dịch phi tập trung (DEX).
Phân loại blockchain Oracle
Chúng ta có thể phân loại các Oracle trên Blockchain tuỳ thuộc vào các tính chất của chúng:
- Nguồn: dữ liệu có nguồn gốc từ phần mềm hay phần cứng?
- Hướng đi của thông tin: nhận thông tin hay gửi thông tin đi?
- Độ tin cậy: dữ liệu là tập trung hay phi tập trung?
Chú ý rằng một Oracle có thể thuộc vào nhiều phân loại. Ví dụ, một Oracle lấy thông tin từ trang web của một công ty là Oracle phần mềm phi tập trung nhận thông tin.
Oracle phần mềm
Các Oracle phần mềm tương tác với các nguồn thông tin trực tuyến và truyền nó đến các Blockchain. Thông nay có thể đến từ các cơ sở dữ liệu trực tuyến, các máy chủ, trang web – về cơ bản là bất kỳ nguồn dữ liệu nào trên Internet.
Việc các Oracle phần mềm được kết nối với mạng Internet không chỉ cho phép chúng cung cấp thông tin cho các hợp động thông minh mà còn truyền các thông tin đó đi theo thời gian thực. Điều này làm cho chúng trở thành một trong những loại Oracle phổ biến nhất trên Blockchain.
Software Oracle (Oracle phần mềm) sẽ có nhiệm vụ xử lý một số dữ liệu real-time như nhiệt độ, giá cả hàng hóa, chuyến bay hoặc chuyến tàu bị hoãn…sau đó trích xuất thông tin cần thiết và chuyển vào smart contract.
Oracle phần cứng
Oracle phần được thiết kế để thu thập thông tin từ các thiết bị vật lý như máy quét mã vạch, cảm biến điện tử,…và cung cấp cho smart contract.
Một Oracle phần cứng về cơ bản sẽ “dịch lại” những sự kiện trong thế giới thực thành các giá trị kỹ thuật số để các hợp đồng thông minh có thể hiểu được.
Oracle phần cứng có thể là một cảm biến có khả năng kiểm tra xem liệu một chiếc xe tải vận chuyển hàng đã đến địa điểm yêu cầu hay chưa. Nếu xe đã đến, nó sẽ chuyển thông tin này đến hợp đồng thông minh và hợp đồng thông minh này sau đó sẽ ra các quyết định dựa trên thông tin đó. Các Oracle này được áp dụng trong ngành Logistics rất hiệu quả.
Oracle gửi/nhận thông tin
Các oracle nhận thông tin đảm nhiệm việc gửi các thông tin từ các nguồn bên ngoài đến các hợp đồng thông minh, còn các oracle gửi thông tin sẽ gửi thông tin từ các hợp đồng thông minh ra bên ngoài.
Ví dụ, một oracle nhận thông tin sẽ cung cấp cho hợp đồng thông minh thông tin về nhiệt độ mà cảm biến đo được. Một oracle gửi thông tin có thể được kết hợp sử dụng với khóa thông minh. Khi tiền đã được gửi vào địa chỉ, hợp đồng thông minh sẽ gửi thông tin này qua một oracle gửi thông tin đến một hệ thống để mở khóa thông minh.
Oracle tập trung và phi tập trung
Oracle tập trung được kiểm soát bởi một tổ chức và là nhà cung cấp thông tin duy nhất cho các blockchain. Việc chỉ sử dụng một nguồn thông tin có thể khá rủi ro vì tính hiệu quả của smart contract sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào tổ chức kiểm soát Oracle đó. Chính sự tập trung này sẽ khiến các Oracle tập chung có nguy cơ bị tấn công cao hơn.
Oracle phi tập trung sẽ thu thập thông tin từ nhiều nguồn bên ngoài, làm tăng độ tin cậy của các dữ liệu được cung cấp. Smart contract có thể truy vấn nhiều oracle để xác định tính hợp lệ và chính xác của dữ liệu, nhờ vậy các Oracle phi tập chung được cho là đáng tin cậy hơn.
Ứng dụng của Oracle
Với sự phát triển của Web3 thì Oracle ngày càng có nhiều tính ứng dụng và phổ biến hơn. Dưới đây là một số tính ứng dụng phổ biến nhất của oracle trong Web3
DeFi
Phần lớn của hệ sinh thái DeFi yêu cầu khả năng truy cập dữ liệu tài chính về tài sản và thị trường. Ví dụ: thị trường tiền tệ phi tập trung sử dụng giá của Oracle để xác định khả năng vay của người dùng và kiểm tra xem vị thế của người dùng có đang dưới mức thế chấp và có thể bị thanh lý hay không. Tương tự như vậy, các nền tảng tài sản tổng hợp (synthetic asset) sử dụng giá của Oracle để cố định giá trị của token với một tài sản trong thế giới thực, các AMM sử dụng giá của Oracle để giúp tập trung thanh khoản ở mức giá thị trường hiện tại, từ đó cải thiện hiệu quả sử dụng vốn.
NFT và Gaming
Oracle cũng cho phép các use case phi tài chính của hợp đồng thông minh như các NFT linh hoạt có khả năng thay đổi về hình thức, giá trị hoặc thời gian phân phối dựa trên các sự kiện bên ngoài như thời gian trong ngày hoặc thời tiết. Ngoài ra, Oracle còn được sử dụng để tạo ra sự ngẫu nhiên có thể xác minh được mà các dự án có thể sử dụng để chỉ định các đặc điểm ngẫu nhiên cho NFT hoặc để chọn ngẫu nhiên người chiến thắng may mắn trong các đợt drop NFT hiếm. Các ứng dụng trò chơi cũng sử dụng tính ngẫu nhiên này để tạo ra trải nghiệm chơi hấp dẫn hơn và không thể đoán trước được như sự xuất hiện của các chiến lợi phẩm ngẫu nhiên hoặc việc ghép cặp ngẫu nhiên trong một giải đấu.
Bảo hiểm
Các hợp đồng thông minh bảo hiểm sử dụng dữ liệu đầu vào của Oracle để xác minh sự xuất hiện của các sự kiện có thể bảo hiểm trong quá trình xử lý yêu cầu, mở ra quyền truy cập vào các cảm biến vật lý, API web, hình ảnh vệ tinh hay các dữ liệu pháp lý. Oracle đầu ra cũng có thể cung cấp các hợp đồng thông minh bảo hiểm một cách để thực hiện thanh toán cho các yêu cầu bằng cách sử dụng các Blockchain khác hoặc mạng thanh toán truyền thống.
Doanh nghiệp
Các Oracle hỗ trợ cross-chain cung cấp cho các doanh nghiệp một phần mềm Blockchain trung gian an toàn, cho phép họ kết nối tới hệ thống backend của họ bằng bất kỳ mạng lưới Blockchain này. Điều này giúp các hệ thống doanh nghiệp có thể đọc/ghi vào bất kỳ Blockchain nào và thực hiện các logic phức tạp về cách triển khai tài sản và dữ liệu trên các chuỗi và với các đối tác sử dụng cùng một mạng Oracle. Kết quả là các tổ chức có thể nhanh chóng tham gia các Blockchain có nhu cầu cao bởi các đối tác của họ và nhanh chóng tạo ra sự hỗ trợ cho các dịch vụ hợp đồng thông minh mà người dùng muốn trong khi không cần phải dành thời gian và tài nguyên phát triển tích hợp với từng Blockchain riêng lẻ.
Kết luận
Các Blockchain Oracle vẫn còn trong giai đoạn phát triển, nhưng tiềm năng của Oracle được xem là khá lớn trong tương lai khi Web 3.0 đang dần bùng nổ trở thành trend mới. Mong rằng qua bài viết có thể giải đáp phần nào một số kiến thức về Blockchain Oracle cho anh em.
Nếu anh em có thắc mắc, hãy comment bên dưới cho mình biết! Ngoài ra, hãy theo dõi GTA Venture để biết cập nhật tin tức, dự án và kiến thức về phân tích kỹ thuật mới nhất trên thị trường tiền điện tử.
Tham gia thảo luận cùng GTA team và săn kèo Gem, IDO, cập nhật tin tức thị trường nhanh nhất tại:
Channel News: https://t.me/goctienao
Channel Trading: https://t.me/gta_trading_channel
Channel FastFood: https://t.me/gta_fast_food_channel
